Down Sendromlu Çocukların Eğitimi
Down sendromlu çocukların öğrenme ve kavrama yetenekleri kısıtlı olabilir, bu nedenle ileride olabildiğince bağımsız, topluma ve kendilerine yararlı, mutlu ve üretken bir yaşam sürebilmeleri için özel ilgi ve eğitime gereksinimleri vardır. Eğitime doğumdan itibaren başlamak en idealdir. Bebeğin en yakını anne olduğuna göre, eğitim de anne ile başlar. Burada amaç; çocuğu kendi haline bırakmamak, öğrenme uyarıları vererek ve dikkatini çekerek beyin gelişimini hızlandırmaktır. İlk bakışta diğer bebeklerden farklı görünmeyen Down sendromlu bebeklerin hareketleri daha azdır ve daha "gevşek"tirler. Buna bağlı olarak hareket yetenekleri normal bebeklere göre gecikmeli olabilir. Örneğin, normal bir bebek başını tam olarak 3. ayda tutar, 7. ayda desteksiz oturur, 9. ayda emekler ve 13. ayda yürürken Down sendromlu bebeklerde bu aşamalar, çocuktan çocuğa farklılıklar göstermekle birlikte, genelde gecikmelidir. Ancak uygun tedavi yöntemleri ile bu basamaklar daha erkene alınabilir.
Erken Dönem Eğitim ve Uyarılar
Çocuğun zihinsel gelişiminde en önemli etken, doğumdan itibaren karşılaştığı çeşitli deneyim ve uyarılardır. Anne, her gün aynı saatte olmak üzere, günün belirli bir süresini çocuğun eğitimine ayırmalıdır.
- Bebek çeşitli sertlikte, tüylü, tüysüz örtüler, hışırtılı kağıtlar üzerine yatırılarak, derisinin bu farklı düzeylerden çeşitli uyarılar alması sağlanmalıdır.
- Kol ve bacaklarını az hareket ettiriyorsa, hareketler pasif olarak, en iyisi de banyo sonrası ve güneşlenme sırasında yaptırılmalıdır.
- Bebeğe banyo yaptırırken, suyun içinde kol ve bacaklarını hareket ettirmesi teşvik edilmelidir.
- Bebek 4 aylık iken, henüz başını tutamıyorsa, başını çevirerek yardımcı olunmalıdır.
- Uyanık yatan bebeğin sık sık pozisyonu değiştirilerek (yüzüstü veya yan) mümkün olduğunca çok şey görmesi sağlanmalıdır.
- Uyarılar sadece ev içindekilerle sınırlı olmamalı, dışarı çıkarılan bebeğin yaprakların hareketlerini, rüzgarın esintisini, sıcağı, soğuğu hissetmesi ve objeleri değişik açılardan izlemesi sağlanmalıdır.
Ses ve Konuşma Eğitimi
Bebekler en çok insan sesine tepki verirler. Konuşmaya başlamadan önce, pek çok farklı sesler çıkararak (babıldama) isteklerini, mutluluklarını, sıkıntılarını ifade ederler. Down sendromlu çocuklar diğer çocuklara oranla daha sessizdirler, çıkardıkları sesler de daha kısıtlıdır. Bu nedenle onları ses çıkarmaya, konuşmaya teşvik etmek etrafındakilere, en yakını olduğu için de en çok anneye düşer.
- Bebeği alçak ve yüksek tonlarda farklı konuşma şekilleri ile, ıslık çalarak, fısıldayarak ve şarkı söyleyerek uyarmalıdır.
- Bebeği neşelendiren, heyecanlandıran sesler, gülmesine, kollarını ve bedenini oynatmasına, tekmeler atmasına; sakinleştirici sesler ise daha az hareket edip dikkatini toplamasına neden olur.
- Çocuğu sürekli kucakta taşımak; hareketlerini kısıtlamak ve dolayısı ile gelişimini ve öğrenmesini geciktirmek anlamına gelir.
Motor Becerilerin Geliştirilmesi
Down sendromlu bebeklerin desteksiz oturmaları gecikebileceğinden, etrafını daha iyi görebilmesi ve daha fazla hareket serbestisi sağlanması için 10. aydan itibaren yastıklarla destekleyerek dik oturtulabilir. 2 yaşına gelen Down sendromlu çocukların çoğu kendi başına ayakta durabilir, hatta yürümeye başlayabilir. Bebeklik dönemine oranla çok daha bağımsızdır.
- Çocukların yaşıtları ile sık sık birlikte oynaması, onlardan yeni davranışlar öğrenmesi ve konuşmaya zorlanması açısından çok önemlidir.
- Oyuncak alırken daima çocuğu hem düşünmeye hem de el becerilerini geliştirmeye yönelik olanlar yeğlenmelidir.
Tuvalet Eğitimi
İdrar ve dışkı kontrolü genelde 3-4 yaşlarında ve çocuk yürümeye başladıktan sonra kazanılır. Yaklaşık 2. yaştan başlayarak çocuk düzenli aralıklarla tuvalete götürülmelidir. Önce dışkı, arkadan idrar kontrolü başlar. Bazen tuvalet kontrolü 5 yaşına kadar gecikebilir. Bağırsak hareketleri yemeklerden sonra olduğundan, çocuğu her yemekten sonra tuvalete götürmek yararlıdır.
- Tuvalet eğitimi verirken, kirlettiğinde kızmak yerine, zamanında haber verdiğinde ödüllendirerek, olumlu davranış pekiştirilmelidir.
Disiplin ve Sosyal Beceriler
Çocuktan çocuğa farklı özellikler göstermesine karşın, Down sendromlu çocuklar çoğunlukla neşeli ve mutlu olurlar. Ancak oldukça alıngan olup çabuk ağladıkları için normal çocuklara uygulanan disiplin çoğu anne-baba tarafından bu çocuklara uygulanamamaktadır. Bunda çocukların yasakları anlayamayacakları endişesi de rol oynamaktadır. Çok tutarlı ve sabırlı bir tutumla bu çocuklar da disipline edilmelidirler.
- Down sendromlu çocuklar bakarak ve taklit ederek daha kolay öğrenirler.
- Öğretilmek istenen davranış, sözden çok karşısında tekrarlayarak öğretilmeye çalışılmalıdır.
Yuva Eğitimi ve Sosyal Uyum
Tuvalet kontrolünü kazanmış, yemeğini kendi yiyebilen, isteklerini ifade edebilen çocukların diğer çocuklarla aynı yuvalara gitmeleri son derece yararlıdır. Yuva eğitimi, devamlı aynı çevrede, aynı ortamda bulunan çocuğun, evin dışında da bir dünya olduğunu öğrenmesi ve bu dünyaya açılması bakımından gereklidir. Ayrıca yuva eğitimi çocuğun yeni deneyimler kazanması, yeni arkadaşlar edinmesi ve onlarla hem oynamayı hem paylaşmayı öğrenmesi, yeteneklerini geliştirmesi, ince ve kaba motor hareketlerinin gelişiminin hızlandırılması ve toplum kurallarına uymayı öğrenmesi açısından son derece önemlidir.
- Yuvaya gitme olanağı olmayan çocuklar için ise aile içi eğitim daha çok önem kazanmaktadır.
- Evde ve sokaktaki tehlikeler, evinin yolu, karşıdan karşıya geçme, giyinip soyunma, odasını ve yatağını toplama anne ve diğer aile bireyleri tarafından beraberce çocuğa öğretilmelidir.
Özel Eğitim ve Okul Dönemi
Down sendromlu çocukların %60'ı okuma-yazma ve toplama-çıkarma gibi basit aritmetik işlemlerini öğrenebilecek düzeydedir. 8 yaşına kadar evde veya yuvada eğitim görmüş çocuğun artık bir eğitim kurumunda da eğitilmesi gerekir. Gözlemlerimize göre anne-babaların en büyük istekleri Down sendromlu çocuklarının "hiç olmazsa" ilkokulu bitirmesidir. Ancak hem ilkokullarımızın yüklü eğitim programlarına hem de sınıfların kalabalıklığına bakıldığında, bu çocukların ilkokulda başarılı olma olasılıklarının olmadığı görülür. Ayrıca ilkokul programlarında yer alan bilgilerin büyük çoğunluğu Down sendromlu çocuklar için tamamen gereksizdir.
- Down sendromlu çocuklara; kendi kendilerine yetebilmeleri, başkalarına fazla yük olmadan yaşamlarını sürdürebilmeleri, evde ve dışarıda olan tehlikelere karşı kendilerini koruyabilmeleri ve el becerilerine dayanan meslek öğrenerek üretken ve mutlu yaşamalarını sağlayacak bilgiler gerekmektedir ki bu bilgiler ancak özel programlarla özel eğitim kurumlarında verilebilir.
- İdeal olan ve pek çok gelişmiş ülkede uygulanmakta olan sistem, Down sendromlu çocukların diğer çocuklarla beraber ancak farklı dersler görmeleridir.
|
Gazal
23 Temmuz 2024 SalıDown sendromlu bir çocuğun annesi olarak, erken dönem eğitimine başlamanın ne kadar önemli olduğunu vurguluyor. Bebekliğinden itibaren ona farklı deneyimler sunarak gelişimini hızlandırmak istiyorum. Örneğin, farklı dokulardaki örtüler üzerinde yatırmak ve banyoda suyun içinde hareket etmesini teşvik etmek gibi. Bu yöntemler gerçekten etkili mi? Ve ne kadar süre ile bu tür aktiviteleri yapmalıyım, her gün belirli bir zaman dilimi ayırmak yeterli olur mu?
Cevap yazAdmin
23 Temmuz 2024 SalıMerhaba Gazal,
Öncelikle, erken dönem eğitiminin önemine dikkat çektiğiniz için sizi tebrik ederim. Down sendromlu çocukların gelişiminde erken müdahale gerçekten kritik bir rol oynar. Farklı duyusal deneyimler sunmak, çocuğunuzun motor becerilerini ve duyusal farkındalığını geliştirmesi açısından oldukça faydalıdır. Örneğin, farklı dokulardaki örtüler üzerinde yatarak dokunsal algısını artırabilir, banyoda suyun içinde hareket etmek ise hem eğlenceli hem de fiziksel gelişim için destekleyici olabilir.
Bu tür aktiviteleri günlük rutininize dahil etmek gerçekten önemlidir. Her gün belirli bir zaman dilimi ayırarak bu aktiviteleri düzenli hale getirmek, çocuğunuzun alışkanlık kazanmasını ve gelişim sürecinin devamlılığını sağlar. Önerim, her gün en az 15-30 dakika bu tür duyusal ve motor aktivitelerle meşgul olmanızdır. Ancak, çocuğunuzun tepkilerini ve ilgisini göz önünde bulundurarak bu süreyi ayarlamak en iyisi olacaktır.
Sizi bu konuda daha fazla bilgi ve rehberlik için bir ergoterapist veya fizyoterapist ile görüşmeye de teşvik ederim. Uzman görüşü, çocuğunuzun ihtiyaçlarına özel bir program oluşturmanızda yardımcı olabilir.
Sevgiler,